චීනය විසින් නිපදවන ලද, නිල නොවන ලෙස 'GJ-X' යනුවෙන් හැඳින්වෙන, ඉතා විශාල 'cranked kite' පියාපත් සැලසුම සහිත ස්ටෙල්ත් ඩ්‍රෝන යානයක් පළමු වරට ගුවනේ සැරිසරනු දැක ඇතැයි සැලකෙන දර්ශන පෙළක් ඇමරිකානු චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපගත කිරීමකදී නිරීක්ෂණය වී තිබේ. මෙම යානය පිළිබඳව ප්‍රථම වරට තොරතුරු වාර්තා වූයේ පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේදී ෂින්ජියැන්ග් පළාතේ මාලන් හි පිහිටි චීනයේ ගුවන් පරීක්ෂණ මධ්‍යස්ථානයක චන්ද්‍රිකා ඡායාරූප මගිනි.
එම අවස්ථාවේදී සිදුකළ ඇස්තමේන්තුවලට අනුව, මෙම යානයේ පියාපත් අතර දිග (wingspan) ආසන්න වශයෙන් මීටර් 42ක් (අඩි 137ක්) වන අතර, එය ස්ටෙල්ත් තාක්ෂණයෙන් යුතු නියමුවන් රහිත ගුවන් යානයක් ලෙස ගත් විට ඉතා දුර්ලභ ගණයේ විශාලත්වයක් වේ.
වඩාත්ම කුතුහලය දනවන සුළු කරුණක් වන්නේ යානයේ යටි පැත්තේ ආලේප කර ඇති වර්ණ ගැන්වීමයි. එය 'counter-shaded' හෙවත් ප්‍රති-ඡායා වර්ණ ගැන්වීමක් ලෙස පෙනී යන අතර, මෙහි අරමුණ ගුවනේදී යානයේ සැබෑ හැඩය නිවැරදිව හඳුනා ගැනීම අපහසු කිරීම බව විශේෂඥ අදහසයි. මෙම අඳුරු පැහැති මෝස්තරය සාම්ප්‍රදායික ගුවන් යානයක බඳ සහ පියාපත් (fuselage and wing) හැඩයට සමාන වන ලෙස යොදා ඇත. මෙය වර්ණ ආලේපන ක්‍රියාවලියේ අතුරු ප්‍රතිඵලයක් විය හැකි වුවද, එහි හැඩය සාම්ප්‍රදායික යානයකට මෙතරම් සමාන වීම, මෙය ව්‍යාජ ලෙස පෙනී සිටීමේ (camouflage) උපක්‍රමයක් බවට තදින්ම ඉඟි කරයි. ගුවන් යානයක හැඩය දෘශ්‍යමය වශයෙන් බිඳ දැමීමට හෝ එහි දිශානතිය වැරදියට හඳුනා ගැනීමට සැලැස්වීමට මෙම තාක්ෂණය වසර ගණනාවක් තිස්සේ භාවිතා කර ඇත.
මෙම දැවැන්ත යානය නිපදවීමේ සැබෑ අරමුණ කුමක්ද යන්න පිළිබඳව දැඩි මතභේද පවතී. ඇතැම් චීන හමුදා නිරීක්ෂකයින් පවසන්නේ මෙය ප්‍රහාරක මෙහෙයුම් (kinetic operations) සඳහාම වෙන්වූ ඉතා විශාල මිනිසුන් රහිත සටන් ගුවන් යානයක් (UCAV) බවයි. තවත් සමහරුන් මෙය නියමුවන් රහිත ස්ටෙල්ත් බෝම්බ හෙලන යානයක් (stealth bomber) ලෙස සෘජුවම හඳුන්වයි. කෙසේ වෙතත්, ඇමරිකාව සතුව ඇතැයි කටකතා පැතිරෙන 'RQ-180' අධි-උන්නතාංශ, දීර්ඝ-කල් පවතින ස්ටෙල්ත් ඔත්තු බැලීමේ ඩ්‍රෝන යානයට සමාන ඔත්තු බැලීමේ කාර්යභාරයක් (reconnaissance role) ඉටු කිරීම, මෙහි වඩාත්ම සම්භාව්‍ය එහෙත් බොහෝ දෙනාගේ අවධානයට යොමු නොවූ හැකියාව ලෙස සැලකේ. එහෙත්, ප්‍රහාර එල්ල කිරීමේ සිට ඔත්තු බැලීම දක්වා විවිධ කාර්යයන් කළ හැකි බහු-කාර්ය (multi-role) යානයක් වීමද ඉහළ වාසියක් වනු ඇත. චීනයේ සැබෑ අභිප්‍රාය කුමක්දැයි මේ මොහොතේ නිශ්චිතවම පැවසිය නොහැක.
එක්සත් ජනපදයද 'cranked kite' සැලසුම් සම්බන්ධයෙන් අත්හදා බැලීම් සිදු කර ඇත. 2010 ගණන්වලදී නෝත්‍රොප් ග්‍රමන් (Northrop Grumman) සමාගම විසින් නාවික හමුදාව සඳහා X-47B නමැති ප්‍රහාරක යානා ප්‍රමාණයේ ඩ්‍රෝන යානා පරීක්ෂණ වැඩසටහනක් ලෙස ක්‍රියාත්මක කළේය. ඊටත් වඩා විශාල, උපායශීලී බෝම්බ හෙලන යානා ප්‍රමාණයේ X-47C සංකල්පයක් ගැනද කතාබහක් ඇති වූ නමුත්, එය ඉදිරියට ගියේ නැත. B-3 හෝ ඊළඟ පරම්පරාවේ බෝම්බ හෙලන යානා (Next Generation Bomber) සඳහා වූ ඇතැම් සිතුවම්වලද (renderings) 'cranked kite' සැලසුම් දක්නට ලැබිණි.
'GJ-X' යානය යනු පසුගිය වසර තුළ චීනය විසින් වේගයෙන් දියුණු කරනු ලබන ස්ටෙල්ත් සටන් ගුවන් යානා පෙළකින් එකක් පමණි. මීට පෙර, J-36 නමැති ඉතා බර ස්ටෙල්ත් උපායශීලී ජෙට් යානය සහ J-XDS නමැති බර ප්‍රහාරක යානය යන දෙකම එකවර ප්‍රසිද්ධියේ නිරීක්ෂණය විය. මෙම යානා දෙකම පසුපස වලිගයක් රහිත (tailless) උසස් සැලසුම් වලින් යුක්ත විය. මීට අමතරව, එම පරම්පරාවටම අයත් තවත් බොහෝ නියමුවන් රහිත උපායශීලී ගුවන් යානා ද මේ වන විට නිරීක්ෂණය වී හෝ එළිදක්වා ඇත. උසස් සටන් ගුවන් යානා සංවර්ධනය කිරීමේදී චීනය මේ වන විට ගමන් කරන වේගය සැබවින්ම විස්මිතය. මෙම තොරතුරු, ප්‍රසිද්ධියට පත් කිරීමට ඉඩ දුන් දේවල් හෝ සමහර විට කාන්දු වූ තොරතුරු පමණක් වන අතර, මීට වඩා බොහෝ දේ තිරය පිටුපස (in the shadows) සිදුවෙමින් පවතින බව පැහැදිලිය.
එක්සත් ජනපදයද 'cranked kite' සැලසුම් සම්බන්ධයෙන් අත්හදා බැලීම් සිදු කර ඇත. 2010 ගණන්වලදී නෝත්‍රොප් ග්‍රමන් (Northrop Grumman) සමාගම විසින් නාවික හමුදාව සඳහා X-47B නමැති ප්‍රහාරක යානා ප්‍රමාණයේ ඩ්‍රෝන යානා පරීක්ෂණ වැඩසටහනක් ලෙස ක්‍රියාත්මක කළේය. ඊටත් වඩා විශාල, උපායශීලී බෝම්බ හෙලන යානා ප්‍රමාණයේ X-47C සංකල්පයක් ගැනද කතාබහක් ඇති වූ නමුත්, එය ඉදිරියට ගියේ නැත. B-3 හෝ ඊළඟ පරම්පරාවේ බෝම්බ හෙලන යානා (Next Generation Bomber) සඳහා වූ ඇතැම් සිතුවම්වලද (renderings) 'cranked kite' සැලසුම් දක්නට ලැබිණි.
'GJ-X' යානය යනු පසුගිය වසර තුළ චීනය විසින් වේගයෙන් දියුණු කරනු ලබන ස්ටෙල්ත් සටන් ගුවන් යානා පෙළකින් එකක් පමණි. මීට පෙර, J-36 නමැති ඉතා බර ස්ටෙල්ත් උපායශීලී ජෙට් යානය සහ J-XDS නමැති බර ප්‍රහාරක යානය යන දෙකම එකවර ප්‍රසිද්ධියේ නිරීක්ෂණය විය. මෙම යානා දෙකම පසුපස වලිගයක් රහිත (tailless) උසස් සැලසුම් වලින් යුක්ත විය. මීට අමතරව, එම පරම්පරාවටම අයත් තවත් බොහෝ නියමුවන් රහිත උපායශීලී ගුවන් යානා ද මේ වන විට නිරීක්ෂණය වී හෝ එළිදක්වා ඇත. උසස් සටන් ගුවන් යානා සංවර්ධනය කිරීමේදී චීනය මේ වන විට ගමන් කරන වේගය සැබවින්ම විස්මිතය. මෙම තොරතුරු, ප්‍රසිද්ධියට පත් කිරීමට ඉඩ දුන් දේවල් හෝ සමහර විට කාන්දු වූ තොරතුරු පමණක් වන අතර, මීට වඩා බොහෝ දේ තිරය පිටුපස (in the shadows) සිදුවෙමින් පවතින බව පැහැදිලිය.
